Euskara Europan errealitate prehistorikoa da

Sor M. Olatz

Duela egun batzuk WattsAppean fitxategi txiki bat iritsi zitzaidan, bertan antropologoak eta arkeologoak / paleontologoak ziurtatutako kuaternarioko mamiferoen espezialitatean eta ez horretaz bakarrik baita ere telebistak dioenez: arkeezoologoa  Berasategiko Jesus Altunaren  Europan ziurtatzen du «Historiaurreko errealitate bakarra dago «euskara», fitxategiak ondorioztatzen du Euskaldunok ez bakarrik, Europak ere zaindu behar duela  altxor baliotxu bat zaintzen dan bezela».

Nire “ama hizkuntza” euskara danez, hunkituta sentitu nintzen ez nekielako J. Altunak esan zuena. Ziur nago 3 edo 4 urte arte ez nuela ulertzen nire ama hizkuntza baino besterik. Nire amari udaran etortzen ziran kanpotarrak  Zarautza udara pasatzea  esaten zien:  horrelako neska txiki politak eta ezin degu beraiekin hitz egin dana euskeraz eginten duelako, zer pena ematen zioten, haiek  Madril, Zaragoza eta leku hoietatik zetozen gehien bat.

Haurtzaindegietara eskolara eraman gintuzten, berehala gaztelania ikasi genuen. Nire amak gurekin konspiratu zan, zorionez nire aita bere ohiturak jarraitu zituen eta ez zuen euskara utzi, horregatik eskerrak  benetako Arruti zalako.

Niretzat oso garrantzitsua eta interesgarria izan da beti gure anzestroak  gogoratzea eta beren oiturak, hizkuntza, nola izan ziren, nola eboluzionatu zen eta ainbat gauza.

Darwinen teoria ebolutiboa indar guztiekin irakurtzen nuen, bere teoria izaera selektiboarekin zerikusia zeukan, beti indartsuena aurrera doa, gure irakaslea  biologoa zanez  esaten zigun mutazioak beti positiboak zirala. Hori dela eta, dena hobetzen doa, bai pertsonak, animaliak eta bizitza duen gauza guztiak, izaki arrazionalek ez ba dute  hondamena ekartzen.

Guztia oso interesgarria iruditzen zait, eta baita, hasieran, Mesozoiko, karbonifero, triasiko etab., bezalako aro desberdinetan ere pixkanaka altxatzen joan den gizakia, goiko eta beheko paleolitokoan iguruan batez ere.

Badirudi Europan garai hartan Neardentalak  elkarbizitzen zirala  baina azkenean desagertu egin ziran  klima kaltegarria zela eta, Europaren erdialdera jaitsi ziren arren, ez dirudi erresistenteak izan zirenik Neandertal batzuk Cromagnonekin bat egin ziren eta beste danak desagertu egin ziren. Esan dezakegu  Neardental garaia 29000-27000 artean datatu dagoela k.a.

Orduan, Cromagnon gure anzestro hauek euskaraz hitz egiten zuten, eta aurrekoak ere. Nork daki nun eta noiz hazi zen gure euskera hitz egiten.

Merezigarria da, bai, eta ere haiengandik aurkitutako fosil askok esaten digute izaera artistiko eta pitxi politak,   interesgarriak batu ditugula eta ikasi ere nolako txukunak eta artistak ziran: buztinezko lanak, lepoan ipintzeko ainbat koilare mota, eskumuturrekoak, belarritakoak , etabar

Haitzuloak margoz beteak: (Altamirako kobazuloak Sixtina kobazuloko kapera deritzona) ere ezagutzen ditugu. Aurkitu dituzte eta orokorrean beraien bizitza kontatzen digute, esan deten bezela. Fosiletan oinarrituz 40000-10000 artean koka ditzakegu eta dagoeneko Homo Sapiens ziran.

Pertsona argiak eta adimen haundikoak  ziren, badakigu gizon primitiboak sua aurkitu zuela eta denbora asko behar izan zuela gurpila topatu arte. Orain dibertigarria iruditzen zait nola eramaten zuten ibaietik isugarrisko egur puzkak zuhaitzak moztu ondoren , baina dena pentsatzeko gaitasuna garatu zutela hori argi ikusten dut.

Harro nago gure arbasoen hizkuntza, hau da, euskara, ama hizkuntzak badaki guk zaindu behar dugula eta batez ere maitatua izan behar dula gehuria dalako. Baita ere inportantea jarraitzea berak isan ziran bezelako ausartak gauza guztietan.

Gure hizkuntzak gaur arte iraun du. Harrigarria da jakitea estadistika batzuetan entzutea edo irakurtzen ditugunak, hau da:  Euskal Herri osoan euskara praktikatzeko ehunekoa oso txikiagoa da mundu osoan hitz egiten dena gehitzen badugu baino.