BOTEPRONTOAN | Toti Martínez de Lezea | “Giltzak kanpoan utzi ez ditudala begiratzen dut etxeko atea zarratu aurretik”

I. Ellakuriaga | I. Gorriti

Toti Martinez de Lezeak ez du behar aurkezpenik. Boteprontoan egin dizkiogun galderak erantzuteko ere di-da animatu da eta nobela berri bat idazten ibiliko bailitzan bota ditu erantzunak. Agian, azaroan ‘Enda Lur’ izenarekin argitaratuko duen nobelan irakurriko ditugu.

Toti Martínez de Lezea.

– Zein bidek eramaten du Enda Lurrera?

Galdutako gure oroimenak. Euskal Herrian behin bizi izan ziren tribuena, inbaditzaileen aurrera borrokatu zutenena, gure historiaren zati bat ere badiren siniskera zaharrena.

–  Bizi al zinen La Herbolera-rekin Anboton?

Klaro! Mendi sakratutik egunsentiak ikusi nituen, bere negarpuluak sikatu nituen eta umea mundura ekartzen lagundu ostean Jainkosaren uteroa luperatu nuen.

–  Zergaitik diozu hain irmo sorginak ez dirala existitzen? Marik entzuten bazaitu?

Ez dira existitzen kontatu dizkigutenak. Baina, gure herriko tradizioak eta siniskerak trasmititu zizkiguten andra jakintsuak bai. Amari, Ama-ari-da… irribartsu dago ahoa zabaltzen dudanean.

 – Mendia ala hondartza?

Mendia munduko gure txoko txiki honen edertasuna begiratu ahal izateko. Hondartza, iluntzean dragoiak  Mendebalderantza nola hegaz egiten duten eta zerua beren suarekin gorriz nola margotzen duten ikusteko.

– Pailazoa ala titiritera?

Biak; pailazoa irribarreak sortzeko eta titiritera ilusiozko munduak sortzeko, izan ere batzuetan inguratzen gaituen errealitatea baino sinesgarriagoak dira-eta.

– Beste batzuen nobela:

Irakurtzeak merezi duen edozein.

– Filme bat:

Barre zein negar eragingo didan edozein.

– Mania bat:

Musikarekin idaztea, baina ez nuke mania deituko.

– Zinema areto bat?

Jendea berandu heltzen ez den bat, inork palomitak jango ez dituen bat, eta mugikorrak entzungo ez diren bat.

– Zentzumena?

Justiziaren zentzua, mundua atseginagoa izatea lortuko duen bakarra izango delako, nahiz eta sarri faltan egon.

– Lo ala itzarrik ametsetan?

Hobeto itzarrik. Era horretan zer amestu dudan gogoratu dezaket. Gainera, asko izaten dira.

– Txokoa ala barbakoa?

Txokoa, sutea ondoan daukala eta gai interesgarriei buruz hitzegiten dakiten lagunekin.

– Larrabetzu ala Gasteiz:

Gasteizen jaio eta hazi egin nintzen; Larrabetzun jaio eta hazi dira gure semeak. Bi lekuak dira niretzat maitagarri.

–  Kukubiltxo zuretzako…

Izan zen, bizitzako gauza askoren antzera. Bere momentua izan zuen eta disfrutatu egin nuen. Baina orain oroitzapena baino ez da.

– Ezaugarri bat:

Zintzotasuna edozein pertsonengan, edozein lekutan eta edozein egoeratan

– Begiko duzu:

Historiako “galtzaileak”, ez ikusiak, zapalduak, betikoen mesede erabilitakoak

– Zer egiten duzu etxeko atea zarratu aurretik?

Giltzak kanpoan utzi ez ditudala begiratu

– Zure zein nobela izango litzateke filme on bat?

Batzuk bai. Ekoizle bat konbentzitzea falta da dirua jarri dezan. Filmeak oso garestiak dira.

– Nora doaz ematen ez diren musuak?

Galdu egiten dira, irribarreen antzera, umorea, maitasuna, baikortasuna,  gizakiarengan eta justiziarengan fedea. Horregaitik ez ditut ihes egiten uzten.

–  Umetan, zer izan nahi zenuen nagusi egitean?

Artista, zelan ez ba!