ANTAPARA | Norbere begietan

Izaro Andres

Han zegoen, egunero bezala, bere gelako leihopean. Isilik, egunero egoten zen bezala, ama lanetik noiz iritsiko zain. Leihoa zabalik, egunero bezala, euria edo eguzkia egin; horrela, ze eguraldi egiten zuen jakin zezakeelako leihotik at begiratu gabe. Itsasoa entzun zezakeen handik, eta noski, usaindu. Txoriak ere entzuten zituen, alde batetik bestera, handik hona, hemendik hara. Helikoptero bat entzun zuen, sarritan bezala. “Ito da norbait”, esan zion bere buruari, baina ez zion inolako min berezirik eman.

Han zegoen, bere gelako leihopean, azken bost hilabeteetako egun guztietan bezala. Kanpora begiratu gabe, begiak itxita. “Ez ditut zabalduko ama”, errepikatzen zuen behin eta berriro. Noski, amak ez zuen zergatia ulertzen, edo agian bai, baina ez zion zentzurik aurkitu nahi. Ane itsua jaio zen. Itsua zen jaiotzez. Ane itsua da. Itsua da Ane. Anek usaimena zuen begi, eta eskuak irudi. Ane itsua zen eta ez zuen ezer arrarorik sumatzen izate horretan. Naturala zen berarentzat. Nork uka hori? Itsuarentzat ikuslea arrotz. Nork uka hori? Baina medikuak esan zion behin ez zela guztiz itsua. Anek ez zuen ulertu, bere eguneroko iluntasun hartan ez zuelako inolako aldaketarik nabaritu. Eta ez zuen nabaritu nahi. Itsua zen. “Ikusi egingo duzu, Ane”, esan zion medikuak eta Ane izutu egin zen. “Ikusi? Zer ikusi? Zertarako? Ez dut behar”. Medikuak aurpegi arraroz begiratu zuen Aneren ama. Anek hamaika urte zituen eta bat-batean ez zen gehiago itsua izango. Hiru hilabete barru egingo zioten ebakuntza, ikusi ahal izateko. Baina Anek ez zuen nahi.

“Ane dut izena, hamaika urte ditut eta itsua naiz”. Hori esaten zuen Anek eskolako aurkezpen guztietan, besteak izena eta adinera murrizten zirenean. Horiek ziren bere hiru egiak, bere hiru izateak. Gustatuko litzaioke bere lagun Markosek zera esatea: “Markos dut izena, hamaika urte ditut eta ikus dezaket”. Baina ez zuen inoiz esaten. “Leire dut izena, hamaika urte ditut eta erremerrea naiz”. Zergatik ez zuen jendeak bere izatea aurkezten? “Guztiok ditugu behintzat hiru egi”, pentsatzen zuen Anek. Hamaika urte zituen, itsua zen eta Ane zuen izena. Ezin zuen bat-batean bere hiru egietako bat ezabatu. Izena aldatzea bezala izango litzateke, edo adina, norbaitek imajina dezake? Hamaika urte eta gero ebakuntza baten ondoren berrogei urte izatea imajinatu. Hamaika urte eta gero Ane beharrean, Teresa deitzen zarela imajinatu. Anek ez zuen imajinatu ere egin nahi. “Baina ni itsua naiz”, esaten zion medikuari. “Hori alda daiteke, Ane”, esaten zuen medikuak irribarretsu. “Zertarako?”, galdetzen zuen Anek, eta medikuak ez zekien zer erantzun.

Ebakuntza egin zioten Aneri, eta itsua izateari utzi zion. Ane jada ez zen itsua eta arrotz sentitzen zen bere begietan. Argia suma zezakeen, argi aldaketak bere betazalen kanpo aldean. Ez zuen gehiago ikusterik nahi, ez zituen begiak irekiko. Hamaika urte zeramatzan bere esku eta usaimenean oinarritutako errealitatean bizitzen, nork esan zezakeen bere errealitatea ez zela begiekin antzeman daitekeena bezain erreala? Desberdinak dira, ziur. Hori bazekien Anek, horregatik ez zituen begiak ireki nahi. Eta bere ama ez bazen bere ama? Eta itsasoa ez bazen itsasoa? Eta bere aurpegia ez bazen bere aurpegia? Eta bere ohea ez bazen bere ohea? Eta ispilua ez bazuen gustuko? Eta bere herria ez bazen bere herria? Eta izozki bat ez bazen izozki bat? Gauza gehiegi zituen galtzeko, ez zen arriskatuko. “Ireki begiak, gustatuko zaizu”, zioen amak.

| Errealitatea? | Kontua ez zen gustatzea ala ez, kontua zen ez zela bere errealitatea izango, ez zela bere mundua izango. Ezin zuten bere bizitzari uko egitera behartu, zergatik zen hobea ikusleen mundua? Beraiek ikus zezaketelako? Ezin uler zezakeen Anek. Anek ez zituen begiak ireki. Ez zuen bere buruan zuen mundua aldatzerik nahi. Ez zuen bere buruaren irudia aldatzerik nahi. Ezin imajina zezakeen ispiluan begiratzeko mementoa. Ez zen ezagutuko, eta bera oraindik Ane zen, esentziaz itsua, ikustera kondenatua, baina Ane, eta oraindik hamaika urte zituen. Bi egi zituen mantentzeko. Ez zituen begiak irekiko.

Bost hilabete pasa ziren ebakuntzatik eta Anek ez zituen begiak ireki. Nahiko atzerritar sentitzen zen itzalen artean, ez zuen gehiagorik nahi. Bere iluntasuna zen bere etxea, iluntasunean hazi zen, hezi zen, argia ez zen iluntasuna baino hobea, ohikoagoa baizik. Anek iluntasuna maite zuen, galdua zuen iluntasuna maite zuen, eta ikustea irabazi bazuen ere, bere mundua galdu zuen, betirako.  Eta Ane bere begietan galdu zen.

* Izaro Andres (Mallabia, 1993) Komunikazioko ikaslea da.

Hau al da gure Ane? | PHOTO | Anonimoa